Over een maand komen de 32 regeringsleiders van de NAVO bijeen in Den Haag voor de NAVO-top. Dat gebeurt in een geopolitiek gevaarlijke tijd. Met oorlog in Oekraïne, niet-aflatende dreiging vanuit Rusland, een robuust China en onzekerheid over langdurige betrokkenheid van de sterkste bondgenoot, de Verenigde Staten.

Wat gaat er die twee dagen - 24 en 25 juni - gebeuren, voor het eerst onder leiding van de nieuwe secretaris-generaal Mark Rutte? Waar moeten we op letten en op wie? Wanneer zal Rutte met een diepe zucht van tevredenheid Donald Trump uitzwaaien? En overleeft het kabinet-Schoof het allemaal?   

Jaap Jansen en PG Kroeger noteren nu alvast opmerkelijke aspecten van deze top. Zo zal - anders dan in 2024 in Washington DC – ‘Den Haag’ niet worden afgesloten met een uitgebreide uitdieping van de NAVO-strategie wereldwijd. Er komt een ultrakort communiqué dat de kern van de afspraken bevat: een 'The Hague Pledge' met een akkoord over zeer forse nieuwe investeringen door elke lidstaat.    

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Nieuw is een sessie op de eerste dag waarin de intensivering van de hightech defensie-industrie centraal staat. De 32 ministers van Defensie mogen uit hun land elk een gast meenemen. Inviteert Pete Hegseth Elon Musk? En neemt Ruben Brekelmans de chef van de Rotterdamse haven mee, omdat ons land als 'host nation' van de NAVO-logistiek een cruciale rol speelt?   

Tijdens de bilaterale dagdelen kunnen bevriende landen – Oekraïne bijvoorbeeld, en uit de Indo-Pacific - hun contacten versterken. Mogelijk zal het viertal Macron-Merz-Tusk-Starmer een Oekraïne-top binnen de top houden. Is Trump daar dan ook bij? Of wil hij liever gaan golfen? Aan alles is gedacht.

De top zal hoe dan ook het uiterste vergen van de Trumpfluisteraars onder de wereldleiders, allereerst Rutte. Hoe voorkomt hij explosies of irritaties van een president die zich verveelt of door vage compromissen de kont tegen de krib gooit? Let daarbij op hoe andere fluisteraars ingezet worden. Met name de Fin Alexander Stubb. En laat Friedrich Merz zich meteen gelden met zijn €1000 miljard aan investeringen?   

Rutte is blij als de 'Pledge' kort en bondig op papier staat. En als de lidstaten voldoende comfort krijgen voor hun concrete uitwerking van de nieuwe plannen. Als Trump bij de slotverklaring dan maar niet onverhoeds met oude frustraties en nieuwe obsessies de zaak laat ontploffen, klinkt het onder diplomaten.

Want de president is onvoorspelbaar en het beleid van zijn regering incoherent. Terwijl de Europese Unie een nieuwe, nu al historisch te noemen aanpak van defensie-inspanningen en voor de defensie-industrie in gang zet, hangen Trumps heffingen nog steeds boven de markt. NAVO-planners vrezen dat hij daarmee ook nog de inflatie aanwakkert en voor meer geld minder mogelijk maakt. Houdt hij zich met zijn handelsoorlog eigenlijk wel aan artikel 2 van het NAVO-handvest?

Tegelijkertijd komt hij met een ultiem 'America First' plan: de 'Golden Dome' die zijn bondgenoten in de kou laat staan bij de bescherming tegen raketaanvallen. Om over de dreigementen naar Groenland en Canada nog maar te zwijgen. Deze Haagse top kon daarom weleens de eerste zijn van een NAVO met een 'Europese pijler' die bovendien verder strekt dan alleen de EU. Ursula von der Leyen staat in de startblokken. Meteen na de Top al komt in Brussel de Europese Raad bijeen.

Op de Haagse top dreigen gastheer Dick Schoof en zijn ministers met lege handen te verschijnen. Rutte waarschuwde al nadrukkelijk dat zij duidelijkheid moeten verschaffen. Een ‘Haagse Belofte’ zonder Den Haag zou ridicuul zijn.

Brekelmans maakte een berekening wat Nederland kan bijdragen aan de NAVO-investeringen en kwam precies uit op Ruttes percentage: voor harde defensie-investeringen 3,5 procent van het bnp. Maar PVV en BBB willen zulke nieuwe uitgaven niet. Schoof zit bovendien vast met de stikstofperikelen en hun impact op Defensie en de benodigde infrastructuur. En het begrotingstekort is minstens zo'n pijnlijke klem. Moet het kabinet straks bij de Europese Commissie smeken om een uitzondering op de begrotingsregels voor de 19 miljard euro extra defensieschulden? "Liever niet," mompelt de premier. Maar kan hij nog een kant op?

***

Verder luisteren

507 - Het strenge oordeel van Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg

492 – Macrons Europese atoombom

490 – Duitslands grote draai. Friedrich Merz, Europa en Nederland

486 - ‘Welkom in onze hel’ Een jonge verslaggever aan het front in Oekraïne

484 - Hoe Trump chaos veroorzaakt en de Europeanen in elkaars armen drijft

476 – Trump II en de gevolgen voor Europa en de NAVO

468 – Polen brengt nieuwe dynamiek in Europa

455 - De bufferstaat als historische - maar ongewenste - oplossing voor Oekraïne

447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor

446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd

434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte

427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben

419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst

413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO

404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed

361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm

279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU

273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan

272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa

265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland

256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'

107 - Jean Monnet, de vader van Europa

32 - Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix Klos (vanaf 1 uur 3)

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:41:28 – Deel 2

01:06:25 – Deel 3

01:26:11 – Einde