Het verrassende van Caroline van der Plas en haar BBB is niet hoe authentiek ze zijn, maar vooral hoezeer ze een kopie zijn van eerdere partijen en bewegingen die in ons parlement en daarbuiten opdoken. Veel van de ingrediënten van zulke clubs zijn herkenbaar in stijl en inhoud. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren het opmerkelijke gebrek aan originaliteit in waarden en patronen bij de ‘boerenpartijen’ in de historie en nu.

***

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier

***

Met de komst van het algemeen kiesrecht ging de Nederlandse politiek door een periode van experimenten en versnippering. De dominantie van de negentiende-eeuwse liberale herenpartijen was voorbij. De jaren 1920 en ’30 waren de jaren van opkomst en neergang van allerlei partijen en groepen die zich richtten op de stem van de boerenstand, het platteland, de kleine neringdoenden en autoritair denkende burgers. Heel bekend werd de Plattelandersbond van Boer Braat met zijn strijd tegen stadse fratsen, ambtenarij en de zomertijd.

Na de bezetting, tijdens de wederopbouw en de verzuiling, was voor zulke partijen minder belangstelling. Niettemin waren er ook in de jaren ‘50 allerlei nieuwe pogingen, zoals de zeer rechtse Nederlandse Oppositie Unie. Toen die uiteenviel kwam Hendrik Koekoek met acties tegen het Landbouwschap en zijn eigen Boerenpartij, die al snel succes kreeg: in 1963 drie zetels in de Tweede Kamer en in 1966 bij de Provinciale-Statenverkiezingen de grote doorbraak.

Zijn mediamieke succes als 'man van het volk' en het 'nuchtere platteland' is herkenbaarder dan ooit. Hij had de lachers op zijn hand, juist als hij onzin debiteerde. Sterk was hij in streken waar eerder de NSB en later de PVV scoorden. Maar vooral zijn stevige aanhang in de grote steden was opvallend: een ‘provo’ avant la lettre.

Zijn succes werd meteen zijn ondergang. Gelukszoekers, afsplitsingen en extreemrechtse oprispingen beschadigden de Boerenpartij. Hierin wees deze vooruit naar latere partijen als die van de ouderen, de LPF, PVV en FvD.

In de BBB komen patronen, accenten en vaste waarden van meer dan een eeuw van zulke partijen voor boer, middenstand en platteland - soms letterlijk - opnieuw naar voren. Het anti-elitaire, de identificatie met een Nederland vol nijvere lieden met een zuiver hart, het beklag over gebrek aan een luisterend oor, argwaan naar wetenschap en feiten, een nadruk op volks entertainment en focus op één populair boegbeeld - het is allemaal ten volle aanwezig. Jaap en PG vragen zich af of de vaste patronen van personele ellende, scheuringen en verval zich ook nu zullen vertonen, na de Statenverkiezingen van 15 maart 2023. 

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl

***

Verder lezen

Caroine van der Plas - Gewoon gezond verstand (Prometheus)

***

Verder luisteren

296 - Doe effe normaal man! De macht der gewoonte in de Nederlandse politiek

288 - Wachten op Remkes. Welke crisis ligt op de loer bij Rutte IV?

249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer

232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?

169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders

168 – De zeven geheimen van een succesvolle verkiezingscampagne

166 - Verkiezingsdebatten: hoe je ze wint of verliest

165 - Verkiezingen 2021: succesvolle campagnestrategieën + tips voor lijsttrekkers

152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie

145 - Forum voor Democratie en de alleenheerschappij van Thierry Baudet

113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief

73 - Belangenverstrengeling en kleine krabbelaars in de politiek

66 - Carola Schouten, Landbouwminister tussen boze boeren

65 - 'Vroeger was alles beter', PG Kroeger: nostalgie als strategie en politiek wapen

48 - Wilders gewogen: Gerrit Voerman en Koen Vossen over de PVV

32 - Frits Bolkestein over Thierry Baudet en de VVD

31 – Populisten tot mislukken gedoemd

26 - Fatale Statenverkiezingen in de geschiedenis

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:33:46 – Deel 2

01:31:37 – Einde